De lucht is grijs, de wind matig en de zee kalm. Aan boord van De Friesland vaar ik van Harlingen naar Terschelling met een handjevol medereizigers.
De vakanties zijn nog ver weg en vooralsnog vooral hoopvolle verwachtingen. Op hoogtijdagen vervoert deze oude dame 1350 passagiers en 100 auto’s. Rederij Doeksen zet elk jaar ongeveer een half miljoen mensen over naar het Waddeneiland. Al jarenlang.

Dagblad Trouw heeft een bericht over een andere oude dame. Justitie stopt met een onderzoek naar oud VVD- minister van Verkeer en Waterstaat en oud EU commissaris Neelie Kroes (1941), destijds Neelie Smit- Kroes. De VVD’er zou voor taxibedrijf Uber bij de Nederlandse politiek hebben gelobbyd. Het Nederlandse strafrecht is niet toereikend om dit te bestraffen volgens het OM. Het is voor de opsporingsdiensten onduidelijk wanneer corruptie vervolgbaar is in Nederland. Zolang er geen duidelijke wetgeving is, is een onderzoek naar strafbare lobbyactiviteiten in Nederland niet mogelijk.
Kroes is van 1982 tot 1989 minister van Verkeer en Waterstaat in het kabinet-Lubbers I en kabinet-Lubbers II. In die functie beijvert ze zich om de maximumsnelheid op rijkswegen te verhogen van 100 km/h tot 120 km/h. Het openbaar vervoer wordt in die periode getroffen door zware bezuinigingen. Kroes is ook verantwoordelijk voor de start van de Betuweroute. In haar optiek is deze lijn onmisbaar voor de uitbreiding van de vervoerscapaciteit van de Rotterdamse haven naar West-Duitsland.
In 2022 publiceert Uber Files, een journalistieke onderzoeksproductie waaruit blijkt hoe oud-Eurocommissaris Kroes namens taxiplatform Uber lobbyde bij Nederlandse ministers en daarna een goedbetaalde baan kreeg op het hoofdkantoor in San Francisco. Kroes is van 2016 tot 2018 voorzitter van de beleidsadviesraad van het internationale taxibedrijf Uber. In juli 2022 blijkt uit de Uber Files, documenten in handen van het International Consortium of Investigative Journalists (ICIJ) en de Britse krant The Guardian, dat Kroes heimelijk en tegen de regels in voor het Amerikaanse softwarebedrijf en taxidienst Uber zou hebben gelobbyd, Volgens de richtlijnen van de Europese Commissie had ze niet mogen lobbyen gedurende de achttien maanden na haar aftreden als Europees Commissaris.
Een frisse duik in Wikipedia levert de nodige kwesties op over Kroes. Midden jaren negentig is deze bestuurder betrokken bij de zogenaamde fregattenaffaire: de mislukte aankoop van een zestal Nederlandse fregatten (à 1,2 miljard euro) door de Verenigde Arabische Emiraten. Als voorzitter van een consortium van Holland Signaal, Ballast Nedam en Koninklijke Schelde (gesteund door de Koninklijke Marine, het Rotterdams Havenbedrijf en EZ) poogt Kroes een ruil van de fregatten tegen olieleveranties te bewerkstelligen. Als blijkt dat ze haar voorzitterschap ook gebruikt om de zakelijke belangen van een persoonlijke vriend, de zakenman Joop van Caldenborgh, te dienen, wordt de politica door de overheid uit haar functie ontheven.
In 1987 schenkt minister Neelie Smit- Kroes van Verkeer en Waterstaat Rederij Doeksen een monopoliepositie als er een ‘convenant’ gesloten wordt tussen de Terschellinger Stoomboot Maatschappij (TSM) van Doeksen, de gemeenten Terschelling en Vlieland en de Staat. Het effect van dit convenant is de erkenning van Doeksen als enige vervoerder van passagiers op het traject Harlingen- Terschelling/Vlieland. Het Rijk belooft Doeksen steun tegen ‘afromende concurrentie van derden’. Adviesbureau RebelGroup becijfert in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Milieu de winst voor belastingen op de veerdienst Harlingen-Terschelling voor het jaar 2007 op €7,3 miljoen.

Terug naar De Friesland, het oudste schip van Doeksen. In 1989 doopt de toenmalige minister van Verkeer en Waterstaat Neelie Smit- Kroes de spiksplinternieuwe veerboot van Rederij Doeksen bij de werf Van der Giessen- De Noord in Krimpen aan den IJssel. Zij ontvangt van de rederij als dank twee oorbellen in de vorm van een scheepsschroef met in iedere oorbel een diamantje.
De Friesland meert aan. Ik sluit mijn ochtendkrant digitaal. Nog even en minister Madlener (PVV) en staatssecretaris Jansen (PVV) van Infrastructuur beslissen met zijn tweeën welke veerdienst voor 15 jaar het monopolie op de veerdienst naar Terschelling en Vlieland krijgt. De boot naar en de bus op het eiland zijn geprivatiseerd. Alles verandert en blijft gelijk.
Terschelling, 4 februari 2025
Bronnen:
Trouw 04 02 25;
https://nl.wikipedia.org/wiki/Neelie_Kroes;
Henk Tameling, De slag om de veerboten. 2023. www.uitgeverijlouise.nl
Ook zin in schrijven? Volg een schrijfcursus op Terschelling en begin op zee:
https://www.henktameling.nl/activiteit/creatief-en-actief-bezig-in-het-najaar/