Ik heb iets met de oorlog. Karrenvrachten vol vragen heb ik over ’40- ‘45. Ik zou mijn vader ernaar willen vragen. Hij zweeg zijn leven lang. Of stelde ik de verkeerde vragen? Ik wou de vriend van mijn vader ernaar vragen. Hij nam de verzwegen antwoorden ook mee het graf in.

Boeken, films en musea geven me indrukken hoe het wellicht geweest is en waarom. Als pensionado heb ik zeeën van tijd om te lezen en te kijken. De oorlog ligt op mijn nachtkastje: Montyn van de overleden schrijver Dirk Ayelt Kooiman en De laatste getuige over het waargebeurde verhaal van Wim Alosery, de Nederlander die tijdens de Tweede Wereldoorlog drie concentratiekampen en een grote scheepsramp overleefde. De oorlog zit op mijn scherm met dank aan Netflix. De oorlog zit in mijn reistas. In ons hotel onder de Brandaris lees ik geboeid Het uiterste der zee van Pauline Broekema over een moeder en kind die in Friesland moeten onderduiken.

De Waddeneilanden kennen veel mannen die ook iets met de oorlog hebben. Op Schiermonnikoog, Vlieland en Terschelling zijn eilanders van het type noeste doorzetter die de laatste jaren bunkers hebben uitgegraven om het verleden van de Duitse bezetting voor ons als toeristen bloot te leggen.

Een deel van de Atlantikwall, bij Formerum aan Zee

TIGER

Een mix van fascinatie voor de oorlog en een donkere, druilerige dag tijdens onze herfstvakantie vorig op Terschelling, leidt tot een bezoek aan het Bunkermuseum, net buiten West. Terschelling vormt met de naam Tiger van de snelboot en de Duitse oorlogsopstelling Tiger een wonderlijk duo.  Rederij Doeksen kocht  destijds twee kustsleepboten, de Lion en de Tiger, Engelse namen voor twee wilde dieren, bekend om hun kracht. De snelboot is dus genoemd naar het roofdier tijger en niet naar de Duitse Tigerstellung.

                                                                   

ATLANTIKWALL

Een legertje vrijwilligers heeft de afgelopen jaren drie van de vier bunkers uitgegraven. Met kranen en shovels zijn enorme hoeveelheden zand en puin uit de bunkers verwijderd waarna er elektriciteit is aangelegd. Zo ontstond een heus museum met een ontvangstruimte en toegankelijke en niet-toegankelijke bunkerruimtes die je terugplaatsen in de tijd van de Duitse bezetters van zeventig jaar geleden. Buiten loop je door een duinlandschap dat je vlak bij de baai van Dellewal meestal links laat liggen als je van de boot komt. Met een duidelijke route tussen beton en bomen, lopen we bunkers in en beklimmen we duintjes waar de radars, de zendmasten en het luchtafweergeschut hebben gestaan. We zijn even in een deel van de Atlantikwall, https://nl.wikipedia.org/wiki/Atlantikwall, ooit 5000 kilometer lang, aangelegd door Duitsers om een geallieerde invasie te voorkomen.

                                                   _{Bunkermuseum Terschelling, officiersmess}

Mijn vrouw en ik zijn onder de indruk van wat de vrijwilligers hier bloot hebben gelegd voor ons als bezoekers en we raken geïmponeerd door de perfectie van een waanzinnig oorlogssysteem. We besluiten even op adem te komen met een kopje koffie in de ontvangstruimte. Een man en vrouw van zeker boven de tachtig melden zich bij de kassa met een tonnetje, een jerrycan en nog wat voorwerpen. “Gejat van de moffen,” hoor ik de dief van weleer zeggen tegen de dienstdoende gastheer. Het klinkt als een kleine verzetsdaad. Ik vraag me af wat ik gedaan zou hebben tachtig jaar geleden.

2024

Nota bene

In mijn volgende boek ‘Zeezicht’ wijd ik een hoofdstuk aan de Tweede Wereldoorlog en Terschelling.  Dit deel is vooral gebaseerd op reacties van eilanders, informatie van het Bunkermuseum Terschelling, advies van Jaap Spits, het proefschrift van Johan van der Wal, We vieren het pas als iedereen thuis is. Franeker 2007 en A. Hibma, Een strijd om de vrijheid, heruitgave 2022, Boekenboer Terschelling. Publicatie van mijn boek bij Uitgeverij Louise is in 2026. 

Terschelling https://bunkersterschelling.nl/

Schiermonnikoog https://bunkermuseum.wordpress.com/

Vlieland https://bunkermuseumvlieland.nl/

In september geef ik een schrijfcursus op Terschelling, te midden van de bunkers van de https://folkshegeskoalle.nl/

Meer over de cursus: https://www.henktameling.nl/activiteit/creatief-en-actief-bezig-in-het-najaar/

---